Podejście komunikacyjne nawiązuje do teorii systemów, cybernetyki i teorii informacji. Uwagę skupiono na znaczeniu komunikacji, zwłaszcza na jej aspektach formalnych. Reprezentantami tego podejścia są: Jackson, Rislin, Satir, Haley, Weakland, Watzlawik oraz Bateson (koncepcja podwójnego wiązania). Rodzina traktowana jest jako system otwarty, zdolny do utrzymywania równowagi. Ważne jest to, co dzieje się pomiędzy członkami rodziny, a szczególnie komunikacja między nimi. Fundamentem do zrozumienia wydarzeń w rodzinie jest analiza efektów ich porozumiewania się.

Podstawowe reguły  komunikacji

  • Ludzie pozostający ze sobą w kontakcie, nie mogą nie porozumiewać się. Wszelkie próby unikania porozumiewania się są uznawane za patologiczne.
  • Każdy komunikat ma dwojaką funkcję: sprawozdawczą (aspekt treściowy) i relacyjną (aspekt ustosunkowania się). Bardzo duże znaczenie mają tu komunikaty niewerbalne (czasem decydujące o tym,  jak dany komunikat będzie odczytany przez członka rodziny). W zdrowych związkach aspekt treściowy porozumiewania się przeważa nad aspektem ustosunkowania się.
  • W rodzinach przekazy o relacjach zorganizowane są w postaci reguł. Reguły organizują interakcję pomiędzy członkami rodziny i zabezpieczają jej homeostatyczną równowagę. Mechanizm homeostazy odpowiada za opór przed zmianą.
  • Przypadkowa punktacja sekwencji wydarzeń  jest pochodną relacji pomiędzy dwiema osobami. Ludzie uważają własne zachowanie wyłącznie jako reakcja (skutek) na zachowanie partnera (przyczyna). W rzeczywistości wzór porozumiewania się między ludźmi ma charakter kołowy, a nie linearny, typu przyczyna-skutek.
  • Jednostki komunikują się między sobą werbalnie i niewerbalnie.
  • Wszelkie interakcje mają charakter komplementarny lub symetryczny. Komplementarny to taki, w którym osoba rozpoczyna działanie, kontroluje związek lub pewne jego obszary, druga zaś ulega, podporządkowuje się czy korzysta z opieki. Zachowania jednego z partnerów uzupełniają zachowania drugiego.

W relacji symetrycznej małżonkom zależy na wzajemnym odzwierciedlaniu zachowań. Jest to pozycja równości obu osób.Zarówno relacje komplementarne i symetryczne mogą być niezaburzone i zaburzone.

Cele szkoły komunikacyjnej

Ogólnym celem rodzinnej psychoterapii komunikacyjnej jest zmiana, podtrzymujących symptomatyczne zachowanie, wzorów komunikacji w rodzinie. Gorad, jeden z przedstawicieli tej szkoły, badając styl komunikacji pomiędzy osobą uzależnioną od alkoholu a partnerką, zauważył, że przekazy stosowane przez nich mają charakter jednostronny (,,one-up” lub informacja bezzwrotna). Alkoholik używa tego stylu, aby uzyskać kontrolę nad sytuacją, jego partnerka zaś w celu kontroli i dominacji. Ponieważ style komunikacji w rodzinie z problemem alkoholowym są wysoce rywalizacyjne małżeństwo nie funkcjonuje dobrze zadaniowo w osiąganiu wspólnych celów. Ich wzór komunikacji uzupełnia się w sztywny sposób i symetrycznie wypełnia.

opracowanie na podst. przeglądu terapii rodzinnych autorstwa Doroty Reguły